مکمل غذایی در زنده مانی زنبورعسل

تغذیه بهینه و صحیح زنبور عسل برای زنبورداران به لحاظ کسب حداکثر بهره وری از ارزش زیادی برخوردار است که بر همین اساس موضوع تغذیه زنبور عسل در دهه های اخیر مورد توجه محققین و پژوهشگران قرار گرفته است.
زنبور عسل برای رشد و نمو و ادامه حیات خود نیاز به مواد مغذی نظیر کربوهیدرات ها، پروتئین ها، چربی ها، ویتامین ها و مواد معدنی دارد. در حالت طبیعی زنبور عسل کربوهیدرات ها را از طریق شهد گل و پروتئین ها و سایر مواد را از طریق گرده گل دریافت می کند. در موارد کمبود گل در طبیعت، نیاز زنبور عسل به کربوهیدرات ها را می توان از طریق تغذیه دستی با شربت شکر تامین کرد، اما برای مدت طولانی (و حتی زمستان گذرانی) نمی تواند به زندگی خود ادامه دهد و در صورتی که منابع تامین پروتئین و سایر مواد مغذی را در اختیار نداشته باشد اختلالاتی در رشد و نمو غدد زیر حلقی، مومی و زهری ایجاد می شود. همچنین زنده مانی نوزادان کاهش یافته و با کاهش طول عمر زنبورها، از عملکرد اقتصادی پرورش زنبور عسل کاسته می شود. برای تامین مواد غذایی جانشین گرده در فصول و مکان های نامناسب از لحاظ مواد غذایی، پژوهش هایی برای جایگزین کردن جیره های پروتئین به جای گرده صورت گرفته است که حاکی از موفقیت چشمگیر از لحاظ زنده مانی و عملکرد کندو است. طی دهه های اخیر نتایج تحقیقات زیادی که در رابطه با نقش تغذیه در پرورش و نگهداری زنبور عسل صورت گرفته است نشان می دهد بین قدرت کندو و تغذیه صحیح همبستگی مثبت وجود دارد و فراهم کردن غذای کندوها باعث بروز هر چه بهتر پتانسیل تولید، گرده افشانی و افزایش جمعیت کندوها شده است. این پژوهش با توجه به شرایط خاص جغرافیایی استان اردبیل و کاستی ها اثر جانشین پروتئین در کندوها، انجام شده است.

    مواد و روش ها

به منظور بررسی اثرات تغذیه ای پروتئین (کیک پروتئینی) جانشین گرده در مزرعه، از ده کندو به عنوان گروه تیمار و از ده کندو به عنوان گروه شاهد استفاده شد. برای گروه تیمار در طی مراحل آزمایش از کیک پروتئین استفاده شد در حالی که برای گروه شاهد از مکمل غذایی استفاده نشد. برای تهیه کیک پروتئین در این پژوهش از مخلوط شکر، کنجاله سویا، پروتئین تک یاخته، اکسی تتراساکلین، شیر خشک کم چربی و زرده خشک تخم مرغ، آب، عسل و سرکه استفاده شد. ترکیبات کیک پروتئین در جدول 1 آمده است. به همراه جیره غذایی فوق برای تغذیه پاییزی و اوایل بهار از مخلوط آب و شکر 1 به 2 و 1 به 1 برای مبارزه با بیماری ها و تحریک ملکه به تخم گذاری استفاده شد. به منظور تعیین زنده مانی کندوها از شمارش تعداد قاب های دارای جمعیت زنبور عسل در هر دو طرف قاب و برای تعیین میزان تولید عسل از طریق وزن عسل تولید شده در هر کندو استفاده شد. آنالیز آماری داده ها با روش t-test از بسته آماری SAS انجام شد.

نتایج اثر تغذیه و مکمل غذایی (کیک پروتئینی) بر تولید عسل و زنده مانی زنبور عسل در جدول 2 آمده است. نتایج پژوهش نشان داد اگر تغذیه ای کیک پروتئینی در گروه تیمار در مقایسه با گروه شاهد بر تولید و زنده مانی معنی دار است (05/0 > P ) میانگین تولید و زنده مانی در گروه تیمار و شاهد به ترتیب 60/6 ± 89/72 در مقابل 08/4 ± 53/51 و 69/0 ± 95/8 در مقابل 33/0 ± 15/5 بود. گروه تیمار در مقایسه با گروه شاهد میزان زنده مانی و تولید عسل را به ترتیب 8/3 قاب و 36/21 کیلوگرم افزایش داده است. (05/0P> ). همبستگی بین زنده مانی و تولید عسل در گروه تیمار 246/0=r و در گروه شاهد 673/0=r بود.

با توجه به نتایج پژوهش، بالاترین میانگین تولید و زنده مانی با گروه تیمار به دست آمد (50/0 > P) می باشد به طوری که تیمار کیک پروتئینی میزان تولید و زنده مانی را به ترتیب 36/21 کیلوگرم و 8/3 قاب افزایش داد. ماجا وسکا و همکاران (2005)، با انجام پژوهشی بیان کردند، استفاده از مکمل های تغذیه ای در فصل بهار تعداد بچه ها و زنده مانی کندو را افزایش داد. آنها گزارش کردند، استفاده از مکمل های غذایی باعث بهبود راندمان زنبور عسل در فصول نامناسب سال از لحاظ تغذیه ای می گردد. در پژوهش دیگری، هایس (1984) نتایج استفاده از پودر سویا و پروتئین تک یاخته در فصل بهار را به جای گرده مثبت ارزیابی کرد. علاوه بر این پژوهش ها، محققان زیادی اثر استفاده از مکمل غذایی بر تولید و زنده مانی را گزارش کرده اند. نتایج حاصل از این پژوهش نیز با گزارشات این محققان مطابقت دارد. تغذیه زنبورها با جانشین های مکمل پروتئینی بافت های گوناگون را تحت تاثیر قرار می دهد که با فراهم کردن اسید آمینه و ویتامین های مورد نیاز تولید و زنده مانی زنبورها در کندو را فراهم می کنند. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش، استفاده از مکمل پروتئینی برای کندوها توصیه می گردد.

( مکمل غذایی در زنده مانی زنبورعسل )