بیماری نوزما ، یک بیماری واگیردار زنبور عسل است که سبب تضعیف کلنیها و در نهایت مرگ آنها می شود.
این بیماری در مناطق مرطوب با زمستان های سرد و طولانی شایع تر از نقاط معتدل، خشک و نیمه خشک است،
زیرا در چنین مناطقی زنبوران به علت سرمای زیاد در طول زمستان، مدت بیشتری در کندو حبس هستند.
در نواحی خشک و معتدل که زنبوران در تمام مدت سال قدرت پرواز دارند، این بیماری کمتر دیده می شود.
شیوع و شدت نوزما بیشتر در ماه های اسفند، فروردین و اردیبهشت است
و با گرم شدن هوا از شدت آن کاسته یا به کلی از بین میرود.
در واقع این بیماری فقط در اوایل بهار که کلنیها تحت تنش قرار دارند، به وجود می آید. عامل این بیماری میکروارگانیسمی است به نام Nosema apis که فقط به زنبوران بالغ حمله کرده و نوزادان هرگز به بیماری نوزما مبتلا نمی شوند.
این تک یاختهای به سلول های جدار روده میانی زنبور حمله کرده، آنها را تخریب می کند.
بنابراین وظایف فیزیولوژیکی و گوارشی زنبور از حالت طبیعی خارج شده و موجب مرگ آن می شود.
نشانه اصلی بیماری نوزما وجود تعداد زیادی زنبور ضعیف جلوی درب ورودی کندو است که به سختی راه میروند.
بیماری نوزما توام با اسهال است.
اسهال یا مسقیما توسط بیماری نوزما عارض می شود یا به علت تغذیه نامطلوب در اثر ضعیف و ناتوان بودن زنبور به وجود می آید.
گاهی نیز غذای کم و نامطلوب در کندو موجب شیوع اسهال بین زنبورهای یک کلنی می شود.
بنابراین وجود لکه های اسهالی روی تخته پرواز و قابها، علامت دیگر این بیماری است.
شکم زنبوران مبتلا متورم، براق و چرب به نظر می رسد که این حالت در اثر تجمع هاگهای بیماری نوزما در جدار روده زنبور است.
شکم زنبوران سالم به رنگ قهوه ای تیره با خطوط حلقوی است،
درحالی که شکم زنبوران مبتلا به دلیل وجود هاگها به رنگ سفید یا شیری و سطح آن صاف و عاری از خطوط حلقوی است.
راه های انتشار بیماری نوزما
در فصل فعالیت کلنی، زنبورهای بیمار عامل انتقال بیماری به کندوهای سالم هستند
قاب های آلوده نیز منبع آلودگی و انتشار بیماری در بین کندوهای سالمند.
در زمستان استقرار کندوها در مناطق مرطوب و بادگیر که برای زنبورها نامطلوب است، به بروز و تشدید بیماری کمک می کند.
بنابراین کندوهای خود را برای زمستان گذرانی باید طوری آماده کنید که با برخورداری از تهویه کافی، از تجمع رطوبت در آنها جلوگیری شود.
کلنی زنبورها، برای رقیق کردن عسل و تغذیه نوزادان و زنبورهای بالغ و نیز برای خنک کردن کندو در تابستان، تهویه مناسب و غیره نیاز به آب زیادی دارد.
از آنجا که آبهای ساکن اطراف زنبورستان ممکن است آلوده به هاگ این بیماری باشد و این هاگها توسط زنبوران آببر به سایر زنبورها منتقل شود،
بهتر است آب تازه و سالم و در صورت امکان آب جاری در اختیار زنبورها قرار داده شود.
همچنین محل آبشخور زنبور عسل باید طوری باشد که لاشه زنبوران و مدفوع آنها به داخل آب نریزد.
معالجه بیماری نوزما
۱- فوماژیلین (Fumagillin) تأثیر نسبتا خوبی روی بیماری نوزما دارد، ولی گران است.
۲- استفاده از فومیدیل ب ( Fumidil – B ) در پاییز به میزان ۲۰۰ میلی گرم
برای هر کندو در ۸ لیتر شربت ۲.۱ (دو قسمت شکر و یک قسمت آب)،
بیماری را در بهار سال بعد کنترل کرده و نیازی به تکرار دارو در بهار نیست.
۳- استفاده از آپیمیسین نیز توصیه می شود.
هر بسته از دارو را در یک لیتر شربت ۱.۱ حل کنید و به هر کندو بدهید.
آشنایی با بیماری نوزما زنبورعسل
